Şaşırtıcı gelse de saldırgan davranışlar yürüme çağındaki çocuğunuzun gelişiminin bir parçasıdır* ancak bu davranışların gelişimsel sürecin normal bir parçası olması saldırganlığı görmezden gelmek gerektiği anlamına gelmemelidir.
- Çocuğunuz saldırgan davranışlar gösteriyorsa;
- Ona bu davranışların kabul edilemez olduğunu anlatmalı,
- Duygularını daha farklı şekillerde ifade etme yollarını göstermelisiniz.
Agresif çocuğun davranışlarını nasıl değiştirebilirsiniz?
1. Olası sonuçları çocuğunuza gösterin: Çocuğunuzla kapalı bir oyun alanına gittiğinizi ve çocuğunuzun bir top havuzuna dalıp topları diğer çocuklara hızlıca fırlatmaya başladığını düşünün. Böyle bir durumda ne yapmalısınız? Çocuğunuzu top havuzundan hemen çıkarın ve birlikte diğer çocukların top havuzunda oynamasını izleyin. Çocuğunuza, diğer çocukları incitmeden eğlenebilmeye hazır olduğunu hissettiğinde aralarına katılabileceğini açıklayın. Çocuğunuz bu yaş dönemindeyken henüz yeterli bilişsel olgunluğa ulaşmadığı için ona “Eğer başka bir çocuk sana top fırlatsa ve canın acısa nasıl olurdu?” diye sormak anlamsızdır. Bu tür sorular ile çocuğunuzun mantık yürütmesine çalışmaktan kaçının. Çünkü bu dönemde çocuklar kendilerini başkalarının yerine koymayı hayal etme kapasitesine sahip değillerdir ya da sözel olarak yapılan mantıksal açıklamalar onlar için pek bir şey ifade etmez. Ancak çocuklar olayların sonuçlarını gözlemleyip buna göre davranışlarını değiştirebilirler.
2. Sakin olun: Bağırmak, vurmak ya da çocuğunuza “Çok kötü bir çocuksun!” demek çocuğunuzu daha çok sinirlendirecek ve yeni agresif davranışlar sergilemesine neden olacaktır. Bağırmak, vurmak ya da kızmak yerine aksine sakin kalmanız ve çocuğunuzun kendinizi kontrol ettiğinizi gözlemlemesine izin vermeniz ona kendini kontrol etmeyi öğretme yolundaki ilk adım olabilir.
3. Net sınırlar belirleyin: Çocuğunuz saldırgan davranmaya başladığı anda olaya hemen müdahale edin. Mesela “Bu kadarı yeter” demek için çocuğunuzun erkek kardeşine üçüncü kez vurmasını beklemeyin. Çocuk yaptığı davranışın yanlış olduğunu hemen o an öğrenmelidir. Ayrıca çocuğunuza 1-2 dakika mola verdirebilirsiniz yani çocuğunuzu ortamdan bir süreliğine uzaklaştırabilirsiniz. Böylelikle çocuğunuz kendine zaman tanıyıp sakinleşmeyi öğrenecek, bir süre sonra davranışıyla sonuçlar arasında bağlantı kurabilecek ve birine ısırırsa ya da vurursa ortamdan soyutlanacağını öğrenecektir.
4. Tutarlı disiplin verin: Çocuğunuzun her davranışına bir önceki benzer durumda nasıl tepki verdiyseniz öyle tepki verin. Tahmin edilebilir tepkiniz çocuğunuzun davranışlarınızdan bir kalıp oluşturmasını sağlar ve neyle karşı karşıya kalacağını bilir.
5. Alternatifler öğretin: Çocuğunuzun sakinleşmesini bekleyin ve nazikçe az önce olanları gözden geçirin. Çocuğunuza kendisini neyin bu kadar sinirlendirdiğini sorun. Kızgın olmanın tamamen doğal bir duygu olduğunu ancak vurmak ya da ısırmak dışında başka yollarla da bu duyguyu ifade edebileceğini kısaca anlatın. Çocuğunuzu kızgınlığını farklı bir şekilde dışavurmak konusunda cesaretlendirin.
Ayrıca çocuğunuzun saldırganca davranışından sonra özür dilemesi gerektiğini anladığından emin olun. Başlarda içtenlikle özür dilemeyecektir ancak zamanla bu davranış şekli kişiliğine oturacak ve dilediği özür de samimi olacaktır. 1-2 yaş döneminin gerginliği çocuğun mizacına ait özellikleri bastırabilir. Ancak eninde sonunda çocuk birini incittikten sonra özür dilemeyi öğrenecektir.
6. İyi davranışı ödüllendirin: Dikkatinizi yalnızca çocuğunuzun kötü davranışlarına değil iyi davranışlarına da yöneltin. Mesela çocuğunuz sadece salıncakta sallanmak için başka çocukları ittiğinde ya da düşürdüğünde değil sıraya girdiğinde ya da o sırada salıncakta sallanan çocuktan izin istediğinde de dikkatinizi çekmeli. İyi davranış karşısında takdirinizi sözlü şekilde belirtin “Sıra için izin istemen harika bir davranıştı!”. Çocuğunuz bu şekilde kelimelerin gücünü anlayabilir. Daha sonra da çocuğunuzu kendiniz sallamayı teklif ederek ya da onunla oyun oynayarak beraber zaman geçirin.
7. Televizyon saatlerine kısıtlama getirin: Çizgi filmler ve küçük çocukların izlemesi için tasarlanmış televizyon şovları bile bağırma, tehdit etme, dalaşma ve vurma gibi agresif davranışlarla dolu. Çocuğun hangi programları izlediğinin farkında olun. Özellikle de son zamanlarda agresif davranışlar sergilemeye başladığını gözlemlerseniz. Televizyon saatlerinde de programları onunla beraber izleyin ve yanlış davranışlar gördüğünüzde “Bu davranış istediğini elde etmek için yanlış bir seçimdi, değil mi?” gibi cümlelerle yorumda bulunun. (Amerikan Pediatri Akademisi 2 yaş altındaki çocukların televizyon izlememesini önerir.)
8. Fiziksel aktiviteler sağlayın: 1.5-2.5 yaşlarında bir çocuk enerjisini atamamışsa evin içinde terör estirmeye başlar. Eğer sizin çocuğunuz da enerjisi yüksek bir çocuksa özellikle dışarıda yapılabilecek önceden planlanmamış aktivitelerle çocuğunuzun enerjisini atmasına imkan sağlayın.
9. Yardım istemekten korkmayın: Bir çocuğun agresyonu bazen bir ebeveynin sağlayabileceğinden daha farklı müdahaleler ister. Eğer çocuğunuz olağandışı şekilde ve birkaç hafta süresince agresif davranıyorsa, diğer çocukları korkutuyor ya da sinirlendiriyorsa, yetişkinlere saldırıyorsa, onun davranışını törpülemeye yönelik harcadığınız eforun etkisini göremiyorsanız çocuk psikoloğu ya da psikolojik danışman ile birlikte çocuğunuzun agresif davranışlarının kaynağını belirleyip problemi kaynağından çözebilirsiniz. Çocuğunuzun hala çok küçük olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Eğer onunla sabırlı ve yaratıcı bir şekilde ilgilenirseniz bu kavgacı yaklaşımların geçmişte kalacağını görebilirsiniz.
